Jeśli tworzysz strony WWW, prowadzisz bloga lub sklep internetowy na pewno spotkałeś się z enigmatycznym pojęciem baz danych. Czym są bazy danych? Do czego służą? Jakie są rodzaje baz danych? Sprawdź poniżej.

Co to są bazy danych?

Baza danych to zbiór uporządkowanych informacji, czyli zbiór danych zapisanych w formie cyfrowej zgodnie z określonymi zasadami. Najpopularniejszymi bazami są te typu klient-serwer. Bazy danych utrzymywane są zazwyczaj w systemach komputerowych i na serwerach. Zarządzane są przez system administrowania bazami danych – DBMS (z ang. Database Management System), które zapewniają dostęp do danych i wraz z bazami danych tworzą system bazodanowy. Użytkownik oprogramowania bazodanowego może wprowadzać, przetwarzać i zapisywać dane w formie kodu oraz wysyłać zapytania korzystając np. z języka SQL (z ang. structured query language). Język zapytań SQL używany jest najczęściej w relacyjnych bazach danych do uporządkowania danych, przetwarzania danych i obsługi baz danych niezależnie od ilości informacji w bazie. Dane mogą być aktualizowane, pobierane i eksportowane do jednego pliku. Zazwyczaj systemami DBSM zarządzają administratorzy baz danych, którzy weryfikują pracę baz i bezpieczeństwo danych. Warto również wspomnieć, że do obsługi baz SQL dostępne są dodatkowe panele zarządzania, np. popularne oprogramowanie PHPMyAdmin dające użytkownikom dostęp do bazy danych utworzonej np. na serwerze lub innym nośniku danych w pamięci zewnętrznej i umożliwiace udostępnianie danych zapisanych w bazie danych w formie pliku. Wyeksportowane dane można zaimportować do innej tabeli jeśli zajdzie taka potrzeba.

Typy bazy danych klasyfikuje się na podstawie rodzaju przechowywania i przetwarzania danych, jednak najczęściej dane organizowane są w wierszach i kolumnach licznych tabel. Dodatkowo wyróżnić można wiele systemów baz danych, o których więcej informacji znajdziesz w dalszej części tego artykułu.

Rodzaje baz danych – podstawowe informacje

Podstawowy podział baz danych przedstawia się następująco:

• proste:
  • kartotekowe – to tabela z danymi, w której nie ma możliwości tworzenia relacji,
  • hierarchiczne – dane ustrukturyzowane w rekordach w układzie drzewa,
• złożone: 
  • relacyjne – dane magazynowane w tabelach z możliwością tworzenia relacji,
  • obiektowe – dane przechowywane w obiektach, 
  • relacyjno-obiektowe – ten typ łączy cechy typów relacyjnego i obiektowego,
  • temporalne – baza, która zawiera informację o dacie dodania i wygaśnięcia zawartych danych,
  • nierelacyjne – bazy danych noSQL – oferuje inny, niż relacje mechanizm operacji na danych. 

Modele baz danych

Model bazy danych to zbiór zasad, które opisują strukturę danych w bazie. W specyfikacji modelu określane są również operacje dozwolone na danych. 

Wśród modeli baz danych znajdziemy:

• model hierarchiczny, w którym dane magazynowane są w rekordach nadrzędnych i podrzędnych w strukturze drzewa. Rekordy nadrzędne nazywane są rodzicami, a podrzędne potomkami. Każdy rekord poza pierwszym powinien (stanowiącym korzeń drzewa) powinien posiadać rodzica. Przykładem hierarchicznego modelu danych może być struktura katalogów w systemie operacyjnym komputera. 
• model relacyjny, w którym dane uporządkowane są w tabelach, pomiędzy którymi tworzone są relacje. Model relacyjny jest najczęściej wykorzystywany przy tworzeniu baz danych. Dane w tym modelu podzielone są na tabele, a w nich na rekordy umiejscowione w układzie kolumn i wierszy. Najpopularniejszym standardem baz relacyjnych to SQL, który ułatwia sortowanie i filtrowanie danych.
• model sieciowy, który jest rozszerzoną wersją modelu hierarchicznego. Różnicą pomiędzy modelem sieciowym i hierarchicznym jest możliwość tworzenia relacji pomiędzy rekordami. 
• model obiektowy, który łączy w sobie cechy programowania obiektowego z cechami aplikacji bazodanowych. W obiektowych bazach danych relacje są oparte na obiektach.

Na rynku istnieją również wielomodelowe bazy danych, w których każda tablica danych stanowi jednostkę opartą na innym modelu.

Systemy baz danych – oprogramowanie do zarządzania danymi

Do zarządzania bazami danych służą systemy DBMS. W związku z tym, że najczęściej wykorzystywanym modelem baz danych jest model relacyjny to przede wszystkim wykorzystuje się systemy, które strukturyzują dane w tabelach. Do najpopularniejszych systemów zarządzania relacyjnymi bazami danych należą:

• MySQL – bezpłatny i najpopularniejszy system typu Open Source, oparty na licencji GPL,
• Oracle – komercyjna wersja MySQL od firmy Oracle,
• Microsoft SQL server – dostępnym w wersjach komercyjnej i darmowej oraz powiązane z nim oprogramowanie Microsoft Access,
• PostgreSQL – system zyskujący w ostatnich latach popularność. Pozwala na tworzenie w bazie procedur w popularnych językach programowania. 

Podsumowanie

Teraz już wiesz czym są bazy danych i jakie są ich rodzaje. Jeśli stoisz przed wyborem rodzaju do nowego projektu, to już wiesz jak działają najpopularniejsze typy baz danych i systemy zarządzania bazami danych. Wybór bazy danych i systemu do jej zarządzania zależy od rodzaju danych, rodzaju projektu i preferencji związanych ze sposobem przechowywania danych.